Kaedah Perlombongan Bijih Timah Yang Pernah Dijalankan Di Perak
Penguasaan pembesar melayu terhadap sektor perlombongan bijih timah dapat dilihat melalui beberapa perkara.
Kaedah perlombongan bijih timah yang pernah dijalankan di perak. Pahang yang mempunyai keadaan geografi masalah pengangkutan kekurangan infrastruktur dan galian yang berharga terus merosot. Klian intan merupakan salah sebuah kawasan yang dikenali sebagai kawasan perlombongan bijih timah yang terletak di negeri perak dan boleh dikatakan sebagai tapak perlombongan yang tertua di perak. Perlombongan bijih timah di perak bukanlah satu perkara yang baru. Mineral utama yang dihasilkan termasuklah timah emas besi arang batu bauksit dan kaolin.
Kedatangan belanda di negeri perak pula dapat di lihat dengan tinggalan kota belanda yang kini ada di pulau pangkor. Permintaan yang bertambah menyebabkan harga bijih timah meningkat kepada 7 paun 12 sherling 9 pence pada tahun 1872. Harga yang meningkat telah menggalakkan pengeluaran bijih timah di tanah melayu. Antaranya ialah pengusaha dari cina mesti mendapatkan kebenaran daripada pembesar melayu untuk mengusahakan perlombongan terlebih dahulu pembesar melayu pula akan memastikan hasil bijih timah yang dilombong dan dijual semula kepada mereka serta harga bijih timah akan ditentu oleh.
Buktinya pengeluaran bijih timah telah meningkat dari 6 500 tan pada tahun 1850 kepada 19 600 tan pada tahun 1881 dan 50 000 tan pada 1904. Klian intan pada abad ke 17 masihi sangat dikenali ramai termasulah dalam kalangan para pedagang portugis yang memiliki penempatan di melaka. Pada tahun 1893 seorang ahli kaji bumi telah dilantik untuk menjalankan kerja kerja saintifik yang berkaitan dengan perlombongan bijih timah terutamanya bagi menentukan kawasan kawasan yang kaya dengan bijih timah. Pada awal tahun 1980an pasaran bijih timah dunia telah jatuh dan banyaklah syarikat perlombongan yang telah berhenti beroperasi syarikat perlombongan terbesar bidor iaitu bidor malayan tin juga turut menutupkan operasinya maka dengan penutupan bmt itu maka berakhirlah zaman kegemilangan perlombongan bijih timah bukan sahaja di bidor tetapi juga di seluruh malaysia.
Sebenarnya ia mungkin telah berjalan sejak sebelum pemerintahan sultan perak ke 11 lagi iaitu dalam awal abad ke 16. Di bawah mereka terdapat merinyu merinyu yang ditugaskan untuk melicinkan kegiatan perlombongan bijih timah seperti mengeluarkan lesen menentukan kawasan perlombongan. Negeri negeri yang mengalami perubahan paling besar ialah selangor dan perak yang kaya dengan bijih timah. Di negeri negeri tersebut british telah membina infrastruktur yang lengkap.
Terdapat 23 buah lombong di perak 11 buah di selangor 2 buah di johor dan pahang dan 1 buah di kedah dan terengganu. Perkembangan ekonomi dalam sektor pertanian dan juga perlombongan bijih timah di tanah melayu sehingga tahun 1909 chai hon chan 1967. Namun begitu nukilan penulis mengenai perkembangan aktiviti perlombongan bijih timah di negeri sembilan dibuat secara umum.